ย้อนไป 60 ปีก่อน ตอนที่ชาวอารียังมีเพียงแค่หลักร้อย และฝั่งตรงข้ามซอยอารี (ฝั่ง la villa) ยังเป็นทุ่งนาและแปลงผักสมาคมปราบวัณโรคแห่งประเทศไทย คือแลนด์มาร์คสำคัญของย่านนี้
สมาคมปราบวัณโรคย้ายสำนักงานจากถนนบำรุงเมือง มายังถนนพหลโยธินตั้งแต่ปี พ.ศ. 2482 (ขณะนั้นยังใช้ชื่อถนนประชาธิปัตย์) อาคารโรงพยาบาลประสานมิตรสร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2512 และยังคงเปิดให้บริการรักษาผู้ป่วยนอกมาจนถึงปัจจุบัน
อาคารเดิมของสมาคมฯ ถูกแทนที่ด้วยอาคารสำนักงานใหญ่ตำรวจตระเวนชายแดนตั้งแต่ปี พ.ศ. 2496 นอกจากนั้นในปี พ.ศ. 2507 ยังเคยได้รับเกียรติจาก “สหภาพต่อต้านวัณโรคระหว่างชาติ” มาตั้งสำนักงานที่นี่เป็นเวลา 4 ปี ก่อนที่สหภาพฯ จะย้ายสำนักงานไปยังประเทศมาเลเซีย
ทั้งนี้ทั้งนั้นอาคารที่เราคิดว่าน่าสนใจคือ อาคาร 5 โรงพยาบาลประสานมิตร หรือ ห้องประชุมสถาบันโรคทรวงอก อาคารโมเดิร์นที่ตั้งอยู่ริมกับถนนพหลโยธิน ขอสารภาพว่าเคยเดินผ่านแล้วคิดว่ามันคือโบสถ์อะไรสักอย่าง เพราะสัญลักษณ์คล้ายไม้กางเขนบนผิวอาคาร ภายหลังมาทราบว่านั่นคือสัญลักษณ์ของสมาคมปราบวัณโรค ข้อมูลจากเพจ DOCOMOMO (Documentation and Conservation of Buildings, Sites and Neighborhood of the Modern Architecture) ระบุว่าอาคารหลังนี้สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2509 แต่ไม่ทราบผู้ออกแบบอาคาร
ปีที่สร้างเสร็จซึ่งคาบเกี่ยวกับช่วงเวลาที่สมาคมฯ ถูกใช้เป็นสำนักงานชั่วคราวของสหภาพต่อต้านวัณโรคระหว่างชาติ บอกเป็นนัยว่าอาคารหลังนี้ไม่ได้สร้างขึ้นมาเล่นๆ และคงมีความสำคัญไม่น้อยในอดีต
ยังคงมีสถานที่ / อาคาร หรือวัตถุซึ่งเป็นร่องรอยที่ตกค้างมาจากอดีตของย่าน ให้ชาวอารีได้ออกสำรวจอีกมาก ติดตามคอลัมน์ “แลนด์มาร์คที่ถูกลืม” ได้อย่างต่อเนื่องได้ทางเพจ AriAround ครับ
หมายเหตุ : อาคารออกแบบโดยสถาปนิกเจน สกลธนารักษ์ (ข้อมูลเพิ่มเติมจากคุณ วีระพล สิงห์น้อย)
